Chấp nhận thay đổi còn quan trọng hơn thay đổi

Mỗi lần cố gắng làm một việc gì đó, sẽ có một loại ảo tưởng nảy ra trong đầu bạn rằng bản thân đang cách thành công càng lúc càng gần. Và thứ tâm lý ảo tưởng ấy sẽ khiến bạn làm việc gì cũng dở dang. Vì vậy, cố gắng không phải là để ra vẻ cho người khác xem, mà phải là một hành động kiên trì không nản chí.

----------

Hãy nghiêm túc hơn trong hiệp một của cuộc đời, có như vậy thì hiệp hai của bạn mới có thể nhàn nhã, thoải mái được.

Mọi người thường nói, bốn mươi tuổi là đường ranh giới phân chia đời người. Hiệp một của cuộc đời đã kết thúc rồi, hiệp hai sẽ lập tức vén màn bắt đầu ngay thôi. Lúc hiệp đấu mới bắt đầu, bạn sẽ thử hàng loạt những chiến lược, chiến thuật khác nhau, dù sao bản thân cũng có thời gian mà, không dùng được cách này thì có thể đổi sang cách khác bất cứ lúc nào. Ai ngờ, chớp mắt đã là hiệp hai, tới khi thấy thời gian không còn nhiều, mới đột nhiên phát hiện ra ngay cả khung thành ở đâu mình cũng không biết. Vì thế, xuất hiện tình trạng khủng hoảng tuổi trung niên.

Các nhà xã hội học đã từng thực hiện một cuộc khảo sát, tìm một nhóm thanh niên ở độ tuổi ngoài hai mươi, để bọn họ tưởng tượng về cuộc sống của mình sau tuổi bốn mươi. Các đáp án đều rất đa dạng, nhưng lại có điểm chung duy nhất là viển vông. Nào là ở trong biệt thự cao cấp, công việc nằm không cũng kiếm ra tiền hay như nhan sắc vĩnh viễn tươi trẻ, tiền tiêu mãi không hết.

Mười năm sau, những nhân viên nghiên cứu ấy quay lại cuộc phỏng vấn năm nào. Cũng là câu hỏi ấy nhưng đáp án lại là: Hy vọng bản thân không bị công ty đuổi việc, vật giá đừng tăng cao thêm nữa, con cái ngoan ngoãn hiếu thuận, đừng hơi tí là lại chạy đến thường trú ở bệnh viện...

Dễ nản lòng thoái chí dường như là một trạng thái tâm lý bình thường trong cuộc sống. Tuổi tác càng cao lại càng thiếu tự tin, vì thế kỳ vọng đối với cuộc sống cũng càng ngày càng thấp. Dù có muốn làm gì đó cũng chỉ phí công nên đơn giản nhất là chấp nhận số mệnh thôi.

Chị họ của tôi ghét nhất là lối sống kiểu ấy. Mỗi năm Tết đến, lúc họ hàng quây quần bên nhau, trong khi các anh chị em khác đều thở ngắn than dài, kêu ca lương thì thấp mà giá cả thì tăng chóng mặt, vận động rõ nhiều mà cân nặng vẫn lên đều đều, còn chị luôn kiêu ngạo ngồi cách đó một mét cười thầm. Chưa đến bốn mươi tuổi mà chị đã ngồi chắc trên cái ghế giám đốc kinh doanh, năm nào cũng nhẹ nhàng hoàn thành chỉ tiêu được giao. Cuối năm, trong lúc mọi người chạy đông chạy tây xin xỏ hết người này tới người kia để tìm khách hàng, thì chị dẫn theo các con ngồi nhàn nhã trong một quán cà phê trên đại lộ Champs Elysees.

Không ai là không ngưỡng mộ một cuộc sống như vậy cả. Hiệp hai còn chưa bắt đầu thì chiến thắng chung cuộc đã được ấn định rồi.

Nhưng, không ai biết hiệp một của chị đã trôi qua như thế nào. Tăng ca liên miên, chấp nhận cúi đầu ngọt nhạt với khách hàng, ngày nào cũng mặt dày lẽo đẽo bám theo người ta là chuyện đương nhiên, yêu cầu của chính chị đối với bản thân cũng vô cùng nghiêm khắc. Ra ngoài gặp khách hàng không được để hình tượng của bản thân quá xấu xí, vì thế ngày nào chị cũng tập thể dục, kiên trì ăn salad. Sau khi sinh con xong, chưa đầy hai tháng chị đã có thể về lại dáng người thon thả như cũ. Lúc cho con bú, chị luôn đặt một quyển sách trên bàn.

Khi ấy, rất nhiều nữ đồng nghiệp đều khuyên chị rằng, dù sao cũng kết hôn sinh con rồi, công việc cũng đã ổn định, vất vả như vậy làm gì. Chị không đáp nhưng trong lòng lại thừa hiểu rằng, nửa đời trước sẽ cất giấu dáng vẻ nửa đời sau của bạn.

Nói phũ một chút thì là, cuộc đời của bạn sẽ ra sao, tất cả đều phụ thuộc vào hiệp đầu tiên. Cuộc đời mà bạn mong muốn, hạnh phúc mà bạn trông đợi đều nằm ở hiệp này. Nói thế không có nghĩa rằng nửa hiệp sau không thể lội ngược dòng, nhưng nếu nửa hiệp trước bạn không tích lũy được chút tự tin bản lĩnh nào, vậy thì lấy gì để phát huy ở nửa hiệp sau?

Hiệp một lười biếng bao nhiêu thì hiệp hai vất vả bấy nhiêu. Chẳng có gì khổ sở hơn việc sống trên đời mà cứ mơ mơ màng màng hết nửa đời trước, rồi sau đó lại dùng quãng thời gian của nửa đời sau để hối hận về những mơ màng trước đó. Bạn thân của tôi từng nói, muốn biết số có sướng hay không thì nửa đời trước phải xem bố mẹ mình thế nào, nửa đời sau phải xem bản thân mình ra sao.

Các nghiên cứu đã cho thấy: 80% quyết định quan trọng của con người đều được đưa ra trước tuổi ba mươi lăm. Điều đó có nghĩa là trước năm bốn mươi tuổi, cao độ của cuộc đời bạn đã được thiết lập rồi. Về phương diện sự nghiệp, kinh nghiệm làm việc của mười năm trước sẽ quyết định mức thu nhập trong tương lai của bạn, cũng chính là thứ quyết định cảm giác an toàn của bạn trước thế giới thay đổi nhanh như chớp trong tương lai này sẽ là bao nhiêu.

Người ta thường nói, cho dù có lỡ đi sai đường cũng đừng hoảng, vì lúc nào chúng ta cũng có cơ hội để xoay chuyển quỹ đạo. Nhưng trên thực tế, bạn không thể vạch ra mục tiêu và sách lược rõ ràng từ nửa đời trước, thì đến nửa đời sau tay chân sẽ luống cuống ngay. Ba mươi tuổi không phải là tuổi hai mươi mới hoàn toàn, bốn mươi tuổi cũng không phải là tuổi ba mươi hoàn toàn mới. Có một số giai đoạn không thể nào thay thế được.

Về phương diện tình yêu, rất nhiều người trẻ tuổi hay nói: "Tôi biết một nửa của mình đối xử với mình không đủ tốt, nhưng chẳng qua là tôi đang chán nên yêu đương để giết thời gian vậy thôi, chứ tôi vẫn chưa hề nghĩ đến chuyện kết hôn.” Đối với sự nghiệp, bọn họ nói: "Tuổi hai mươi là để trải nghiệm, bắt đầu sự nghiệp ở tuổi ba mươi là được rồi.”

Nhưng trên thực tế, khi ba mươi tuổi, bạn đột nhiên nhận ra bản thân vốn chẳng có chút năng lực nào để thể hiện, lại phát hiện những người bạn khác giới mình thích xung quanh đều đã tìm thấy một nửa phù hợp, nên chỉ còn cách vơ bừa một ai đó xuất hiện vào thời điểm ấy để thoát khỏi những lời thì thầm bàn tán rằng sao ba mươi tuổi rồi mà vẫn chưa kết hôn. Bi kịch của hiệp hai đều là những điềm báo nằm ẩn sâu bên trong hiệp một đấy.

Vương Tiêu (1), người sáng lập của "Hãy nhân lúc còn sớm” từng nói: "Trước giờ, thứ lão hóa đầu tiên của người phụ nữ không phải là dung nhan, mà là ý chí vươn lên, bất chấp tất cả.” Cô ấy đã sáng lập ra thương hiệu "Hãy nhân lúc còn sớm” và viết một cuốn sách đặt tên là Phụ nữ hiểu biết thì hãy nhân lúc còn sớm. "Hãy nhân lúc còn sớm” là một kiểu hành động, càng là một trạng thái tinh thần kỷ luật tự giác, quyết không bỏ cuộc, không đầu hàng số phận. Bạn không thể đoán trước được những gian nan vất vả nào sẽ xuất hiện trong cuộc đời mình, nhưng bạn có thể nâng cao năng lực, rèn luyện bản lĩnh để sẵn sàng đối mặt với khó khăn bất cứ lúc nào.

Trong cuốn Cato the Elder on Old Age của Cicero (2) có một đoạn rất hay thế này: "Bộ áo giáp bảo vệ tốt nhất cho tuổi xế chiều là một cuộc sống mà bạn đã dốc lòng dốc sức vì nó trong những năm tháng tuổi trẻ. Một cuộc sống dùng để theo đuổi những kiến thức có ích, những thành công vẻ vang và cách ứng xử đầy tính cao thượng. Những người đã sống như vậy từ khi còn trẻ sẽ không ngừng cố gắng để hoàn thiện bản thân, và thu được thành quả ngọt ngào hạnh phúc nhất từ chính nó cho những năm tháng về già.”

Cuộc đời được chia làm hai nửa, chỉ khi nửa đầu sống không uổng phí thì nửa sau mới không phải hối hận. Mọi người thường nói đời người giống như một cuộc chạy đua, ai chạy nhanh hơn không quan trọng, quan trọng là sức bền của ai tốt hơn. Không biết đã có bao nhiêu người lấy câu nói này ra để làm cái cớ mỗi khi bản thân phung phí thời gian trong những năm tháng tuổi trẻ rồi.

Nửa chặng đầu bạn chạy không hề chậm nhưng thật ra cũng chẳng được gọi là nhanh. Nửa chặng đầu không chịu nỗ lực cố gắng, cứ tự lừa mình rằng từ từ không việc gì phải vội, thì nửa chặng sau chắc chắn sẽ phải chịu hậu quả cho sự hoang phí lúc trước.

Cuộc sống sẽ chẳng bao giờ tự dưng trở nên tốt đẹp hơn, mà bạn lại càng chẳng bao giờ đột nhiên trở nên thông minh và có năng lực hơn theo đà tuổi tác ngày một tăng đâu. Một cuộc sống tốt đẹp là càng sống càng cảm thấy thoải mái, vì một cuộc sống thành công vốn không cần bạn phải chạy hùng hục suốt cả chặng đường, mà chỉ cần bạn nghiêm túc cố gắng trong nửa chặng đầu thì nửa chặng sau bạn đã sống nhẹ nhàng hơn những người khác rất nhiều rồi.

----

(1) Vương Tiêu là CEO, tác giả và người truyền cảm hứng nổi tiếng của Trung Quốc, các tác phẩm nổi tiếng của cô gồm: Hãy nhân lúc còn sớm; Phụ nữ hiểu biết thì hãy nhân lúc còn sớm; Tam quan dễ vỡ v.v... Năm 2013, công ty của cô đã đăng ký nhãn hiệu riêng của mình là Hãy nhân lúc còn sớm và thành lập trang web có tên: chenzao.com (phiên âm của cụm từ Nhân lúc còn sớm) do chính cô quản lý.

(2) Cicero là một triết gia, nhà hùng biện, chính khách và nhà lý luận chính trị nổi tiếng của La Mã, ông được coi là một trong những triết gia tiêu biểu của trường phái triết  học Khắc kỷ.